Psammotettis alienus (Dhlb.)

محمدی و خواجه علی (۱۳۸۱) گونههای زنجرک گندم را به اسامی علمی فوق اعلام کرده اند ولی بهداد (۱۳۷۱) علاوه بر گونه دوم از کونه Citadella sexnotata اسم برده است. بهداد نیز روی هویت علمی گونه مذکور پافشاری ننموده است؛ به هر حال در حال حاضر اسامی علمی فوق مورد تأیید هستند. بر اثر فعالیت این حشرات لکه های کوچک رنگ پریده در پشت برگها ایجاد می شود. فعالیت آنها هم در روی گندم های تازه سبز شده دیده می شود و هم روی گندم های بهاره ولی علایم، خسارت و جمعیت آن در روی گندم پاییزه بویژه در آبان ماه بسیار مشهود است. ( مشاهدات نگارنده، سالهای ۱۳۷۸ – ۱۳۷۹ در مزارع گندم فامنین همدان).

شکل شناسی

حشره کامل زنجرک کوچکی به طول ۳-۴ میلیمتر و به رنگ زرد می باشد. روی سر حشره تعداد ۶ لکه تیره وجود دارد پاهای عقبی قوی است؛ به طوری که قادر به پریدن می باشد. پوره های این حشره معمولاً بدون بال و حشره کامل بالدار است. بالهای آن در حالت استراحت به طور شیروانی قرار می گیرد. مراحل مختلف پورگی و بالغین این حشره از شیره گیاهی تغذیه می نمایند و محل تغذیه آن به رنگ قرمز در می آید.

خسارت

خسارت معمولاً در سال های خشک و آبان ماه و اردیبهشت ماه یا اوایل خرداد در مزرعه گندم به صورت خشک شدن بوته ها دیده می شود و علائم خسارت ابتدا از حاشیه مزارع شروع شده و کم کم به داخل مزرعه پیشرفت می نماید. برگ های بوته های آلوده در پاییز رنگ پریده زرد و ضعیف شده و رشد خوشه ها نیز متوقف می شود. قسمت های آلوده را در مزرعه از دور نیز می توان به خوبی تشخیص داد.

زیست شناسی

حشره کامل زنجرک که بیشتر در مراتع فعالیت دارد در اردیبهشت ماه ظاهر می شود که پس از مدتی به مزارع غلات مجاور حمله می کند. حشرات ماده پس از جفتگیری تخم های خود را به طور دسته ای و به تعداد -۲ ۶ عدد در هر دسته زیر اپیدرم فوقانی برگها قرار می دهند. پوره های جوان زنجره پس از حدود ۱۰ روز از تخم خارج شده و مانند حشرات کامل از شیره گیاهی تغذیه می نمایند. در اواخر خرداد یا اوایل تیر ماه نسل دوم آفت ظاهر می شود و در صورت وجود شرایط مساعد ممکن است نسل سوم نیز داشته باشد ( براون و رییم ،۱۹۵۷

کنترل

ظهور پوره های جوان از پوسته تخم باید مبنای مبارزه با این آفت باشد. در پاییز در آبان ماه گاهی اوقات این آفت جمعیت قابل توجهی می سازد. لذا می توان با یکی از سموم فسفره نظیر فنیتروتیون به نسبت یک لیتر در هکتار زولن %۳۵ به نسبت ۳-۳/۵ لیتر در هکتار و لاروین Dfso را به نسبت یک کیلوگرم در هکتار استفاده نمود.