Pseudaletia unipunctata Haworth. Syn.: Mythimna extranea Haw.

مناطق انتشار

پروانه تک نقطه ای در اکثر نقاط جهان انتشار دارد، احتمالاً بومی آمریکا است؛ ولی در حال حاضر در اکثر کشورهای دنیا نظیر عراق افغانستان، هندوستان ،پاکستان ،فیلیپین ،استرالیا، چین، ژاپن ،فرانسه، پرتقال و انگلستان انتشار دارد. در ایران ابتدا توسط آقای برومند در سال ۱۳۴۲ از ساقه و برگ برنج شلمان و سایر مناطق استان گیلان جمع آوری و گزارش شده است. در حال حاضر علاوه بر شمال، در تهران همدان (روی ذرت) و سایر نقاط ایران انتشار دارد. به طور دوره ای جمعیت آن بالا رفته و خسارتی را به محصول وارد می نماید. (برومند (۱۳۴۲)

شکل شناسی حشره کامل

رنگ عمومی بدن قهوه ای خاکستری یا زرد خاکستری است بالهای رویی به رنگ خاکستری مایل به زرد تا قهوه ای است و یک لکه کوچک سفید کاملاً مشخص در وسط آنها قرار دارد به همین دلیل این حشره را تک نقطه ای می نامند. حاشیه خارجی بال جلویی مجهز به ۷ تا ۸ لکه سیاه رنگ با فواصل دور از هم در دو ردیف می باشد. بالهای زیری روشن تر از بال های جلویی و دارای قاعده کاملاً روشن با حاشیه خارجی تیره است.

طول بدن در افراد نر۱۳ و عرض بدن با بالهای باز ۳۳-۳۵ میلیمتر و مادهها به طول ۱۱-۱۷ و عرض بدن با بال های باز ۳۸ تا ۴۲ میلیمتر است.

تخم های این حشره گرد ،شفاف به رنگ زرد و دارای نقوش مشبک تیره و قطر آنها ۰/۵ تا ۰/۶ میلیمتر می باشند.

لارو

اندازه لاروها وقتی به رشد کامل میرسند حدود ۳۳ تا ۴۰ میلیمتر می شود. رنگ آنها زیتونی ولی به رنگهای مختلف از سبز مایل به زرد تا سبز تیره هم دیده می شوند ولی در سطح پشتی مجهز به نوارهای طولی هستند.

شفیره

شفیره خرمایی رنگ به طول ۱۵ میلیمتر و در انتها مجهز به ۳۲ خار است که دوتای وسطی بلندتر می باشند.

خسارت و گیاهان میزبان

لارو این آفت برگخوار است در سنین اول فقط از پارانشیم برگ ولی در سنین بالا از تمام قسمتهای برگ تغذیه مینماید به علاوه تغذیه آن از خوشههای برنج به دفعات دیده شده است (شکل ۳-۹ در انبوهی بالا ممکن است حتی جوانه انتهایی را نیز قطع نماید بی نام (۲۰۰۳) این آفت علاوه بر برنج علفهای هرزی نظیر جو ،موشی ترنح علف هفت بند و گیاهان زراعی شامل بولاق چاودار گندم ،جو ،ارزن ذرت خوشه ای عکس (۱۷ ،نیشکر ،نخود لوبیا یونجه شبدر و سویا را نیز مورد حمله قرار می دهد.

زیست شناسی

این حشره زمستان را به صورت لارو کامل و در مواردی شفیره در داخل خاک سپری می نماید. حشرات کامل در بهار ظاهر شده و از نوش گلها و ترشحات مسلک و حتی اندام های رایشی برنج تغذیه می.کنند آنها پس از جفت گیری تخمگذاری مینمایند. معمولاً تخم ها را در دستجات ۲۰ تا ۸۰ تایی در سطح زیرین برگها قرار میدهند حشرات ماده پس از تخمگذاری روی تخم ها را با ماده لزجی میپوشانند دوره جنینی تخمها ۲ تا ۵ روز و دوره رشد لاروها ۳۰ تا ۳۲ روز است. مهاجرت لاروها از مزرعه ای به مزرعه دیگر گروهی صورت میگیرد. پس از طی دوره لاروی و برای شفیره شدن به زیر کلوخهها و بقایای گیاهی می.روند دوره شفیرگی ۱۰ تا ۲۰ روز به طول می انجامد. حشرات کامل نسل اول در اوایل مرداد ماه ظاهر میشوند (شکل ۱۰ این حشره ۲ تا ۳ نسل در سال دارد اسماعیلی) و همکاران (۱۳۷۱)

روشهای کنترل

الف – دشمنان طبیعی

لاروهای پارازیته شده پروانه تک نقطه ای برنج ،توسط زنبور پارازیتوئید Meteorus gyrator Thunberg از خانواده (Braconidae توسط عباس پور (۱۳۷۹) در سالهای ۱۳۷۹ و ۱۳۸۰ از برنج کاریهای نشتارود تنکابن و رامسر جمع آوری شده است. این پارازیتوئید علاوه بر ایران در سایر مناطق دنیا شامل ،بریتانیا ،ژاپن شمال آفریقا و شمال اروپا انتشار دارد با وجود انتشار گسترده ،جغرافیایی اطلاعات کمی روی بیولوژی و امکان پرورش آن وجود دارد. زنبور مذکور به هر حال پارازیتویید داخلى سنين مختلف لاروی شب پره تک نقطه برنج است عکسهای ۳۸ و (۳۹) این پارازیتوئید سن ۳ لاروی این آفت را ترجیح میدهد هر زنبور ماده قادر است بطور میانگین ۸۰ عدد لارو را در دوره زندگی یک ماهه خود پارازیته نماید نسبت جنسی آن ۱:۱ است. پارازیته شدن سن آخر لاروی با توقف رشد توأم است و رهاسازی پارازیتویید مذکور کاهش چشمگیری در جمعیت این آفت و سایر لاروهای Noctuidae ایجاد میکند عباس پور و تقوی (۱۳۸۱). همچنین آنها علاوه بر پارازیتویید مذکور ۳ گونه پارازیتویید مرحله لاروی این آفت را شامل 1824 ,Compilera cocinnata (Meigen عکسهای ۴۰) تا (۴۲) Cotesia rufricus Haliday و Peribaea tibialias Robineau-Desvoidy از روی لارو پروانه تک نقطه ای از غرب مازندران گزارش کرده.اند حداکثر پارازیتیسم در روی لاروهای نسل سوم آفت اتفاق می افتد و این پارازیتوئیدها در برخی از سالها تا ۵۰ درصد لاروها را از بین می برند هر ۳ گونه پلی فاژ هستند و در صورت عدم دسترسی به لارو پروانه تک نقطه ای به لاروهای سایر میزبانهای خود حمله میکنند و بدین ترتیب نسل خود را حفظ میکنند عباس پور و تقوی (۱۳۸۳)

ب کنترل فیزیکی

سوزاندن بقایای گیاهی در کاهش جمعیت لاروهای زمستان گذران مؤثر است.

ج – کنترل شیمیایی

برای کنترل لاروهای این آفت میتوان از دیازینون ۶۰ درصد امولسیون به نسبت ۱/۵ لیتر در هکتار و لاروین Dfso به نسبت یک کیلوگرم در هکتار استفاده نمود.