Rhopalosiphum padi L
Aphis avenasativa Schrk

اگرچه این حشره به شته برنج معروف است؛ ولی تاکنون در روی برنج خسارتی نداشته است.

شکل شناسی

شکل بدن تخم مرغی بوده و رنگ آن در ماده های بکرزای بی بال، سبز زیتونی مایل به قهوه ای روشن می باشد. در قاعده شکم و اطراف کورنیکول ها لکه هایی به رنگ قهوه ای روشن مایل به قرمز یافت شده و روی بدن توسط ترشحات مومی غبار مانند سفید رنگی پوشیده شده است. دم و کورنیکول ها به رنگ قهوه ای تیره و یا سیاه هستند. کورنیکول ها به طرف انتها به تدریج باریکتر می شوند. در افراد فونداتریکس شاخكها ۶ مفصلی می باشند. طول بدن ۱/۵-۲/۳ میمیلیمتر است.

بدن در ماده های بکرزای بالدار نیز به رنگ سبز تیره بوده، ولی سر و قفس سینه مایل به سیاه است. کورنیکول ها به رنگ قهوه ای روشن و به شکل استوانه ای بوده و قسمت وسطی آنها نیز اندکی عریضتر می باشد. دم کوتاهتر از طول کورنيكول ها بوده و به طرف بخش میانی آن گره دار است. طول بدن ۱/۹-۲/۵ میلیمتر می باشد. ( بلک من و ایستاپ (۱۹۸۴)

مناطق انتشار

این حشره گونه ای همه جایی بوده و در ترکیه اکثراً در مناطق آناتولی مرکزی و شرقی در سطح وسیعی پراکنده است. در ایران نیز آفت مذکور در استان های مازندران، خوزستان، خراسان، فارس، تهران (حجت و آزمایش ، فرد ،۱۳۶۵) همدان (رضوانی و رجبی، ۱۳۶۵) و تقریباً در اکثر نقاط دیگر کشور رجبی (۱۳۶۸) یافت می شود.

میزبان

میزبان های اصلی این آفت را گیاهان متعلق به جنس Prunus و بویژه انواع وحشی آن تشکیل داده و اغلب اوقات در روی Prunus padus یافت می شود. میزبان های ثانوی این حشره را نیز گیاهان خانواده های غلات Typhaceae و Cyperaceae تشکیل می دهند.

این شته تاکنون از روی گندم، ذرت، ذرت خوشه ای، ازگیل ،جو ،فستوک (حجت و آزمایش فرد، ۱۳۶۵) و .Prunus sp (رجبی (۱۳۶۸) گزارش شده است.

خسارت

خسارت این آفت در میزبان های اصلی به صورت پیچیده شدن برگ ها در امتداد حاشیه و به زردی گرائیدن آنها مشاهده می شود. به هر حال این شته در میزبانهای اصلی در روی سرشاخه های آن استقرار نیافته و خسارتش نیز حایز اهمیت نمی باشد. این آفت در کشورهای مختلف جهان حدود ۱۷ نوع بیماری ویروسی را در گیاهان منتقل می کند ( کندی و همکاران ١٩٦٢). از مهمترین بیماریهای مزبور می توان موزائیک خیار، کوتولگی زرد جو، موزائیک شبدر سفید و کوتولگی زرد پیاز را نام برد.

زیست شناسی

این شته در مناطق شمالی و سردسیری ترکیه دارای زندگی هتروسیوس بوده و زمستان را بصورت تخم در روی میزبانهای اصلی سپری می کند. دربهار، تخم ها تفریخ شده و افراد فونداتریکس ظاهر می شوند. افراد حاصل از سومین نسل بعد از فونداتریکس ها به روی میزبان های ثانوی مهاجرت می کنند. این شته ها گاه همراه با R.maidis در روی گیاهان خانواده غلات یافت می شوند. آفت مزبور روی گندم ،جو یولاف برنج و ذرت خسارت به بار می آورد. در مناطق جنوبی و گرمسیر نیز مراحل زیستی آن به صورت هولوسیکلیک بوده و در طول سال در روی میزبانهای ثانوی به طریق غیر جنسی به حیات خود ادامه می دهد (مدرس اول، ۱۳۷۲).