Ceratitis capitata Wiedemann

(Dip., Tephritidae)

مگس میوه مدیترانه ای که به نامهای مگس ،میوه مگس مدیترانه و مگس مرکبات نیز گفته شود یکی از آفات مهم و خطرناک درختان میوه است این آفت دارای دامنه میزبانی وسیعی می باشد که به بیش از ۲۶۰ درخت میوه مختلف شامل مرکبات ،هلو ،سیب ،گلابی به ،انگور، خرمالو، انار انجیر پاپایا و انواع فلفل؛ انواع گل سبزیها و محصولات آجیلی حمله می کند.

شکل شناسی

مگس نر تقریباً شبیه مگس ماده است ولی تخمریز ندارد تفاوت مهم مگس تر از ماده این است که در حاشیه پیشانی مگس نر بالاتر) از (شاخکها ۲ عدد موی بلند زرد قرار گرفته که انتهای آن به صفحه پهن لوزی شکل به رنگ قهوه ای تیره منتهی می.شود ضمناً ران پاهای جلو و ساق پاهای وسط و آخر مگسهای نر و ماده از نظر موهای پوششی با هم اختلاف دارند حشرات تر کمی کوچکتر از مگس خانگی هستند طول بدن آنها بین ۴/۵-۶ میلیمتر تغییر می.کند سر آنها خاکستری رنگ و روی خرطوم یک نوار تیره رنگ دیده میشود.

خسارت

مگس ماده در پوست میوه تخمریزی میکند و لارو آن از گوشت میوه تغذیه نموده و موجب گندیدگی نیز میگردد) عکس (۱۲۷ تشخیص میوههای آلوده به آفت بدین ترتیب است که نقاط تخمگذاری مگس در سطح پوست میوه هلو با خروج شیره کمی برآمده و نمایان است. در پوست میوه پرتقال نیز محل تخمریزی کمی برجسته بنظر میرسد در میوه ،سیب به و گلابی دهانه محل تخمریزی ،مگس معلوم و به تدریج که میوه بزرگ میشود حاشیه آن تغییر رنگ داده و قهوه ای یا تیره می گردد و در سطح زیرین چنین میوههایی جای نیش مگس فراوان است. میوه های کرمو اغلب پوسیده و به زمین می افتد و در صورتیکه احیاناً روی درخت باقی بمانند لارو مگس از آنها خارج و در خاک تبدیل به شفیره میگردد و در صورت معاینه چنین میوه هایی سوراخ خروجی لارو معلوم و به خوبی نمایان است.

زیست شناسی

این حشره بومی نواحی نیمه گرمسیری است و در این نقاط در تمام فصول سال در مراحل مختلف رشدی ،تخم لارو، شفیره و حشره (کامل دیده می.شود در نواحی معتدل سرد زمستان گذرانی به طور عمده در حالت شفیرگی صورت میگیرد حتی در این حالت نیز اگر مدت یخبندان و سرمای متناوب زمستان از ۱۰۰ روز تجاوز کند اکثر شفیرهها در داخل خاک تلف میشوند ولی سرمای زمستانهای یکنواخت خشک و ملایم تأثیر چندانی روی مرگ و میر آنها ندارد بر خلاف افراد در حشرات ماده فقط یکبار جفتگیری میکنند و این موضوع از نظر مبارزه با این افت و رها کردن نرهای عقیم حائز اهمیت بسیار است. مگس ماده در دمای بیشتر از ۱۶ درجه سانتیگراد فعالیت میکند. حشرات ماده در موقع تخمریزی پوست میوه را با آلت تخمریزی خود سوراخ میکنند و تخمها را در داخل میوه به صورت دستجات ۲۲ تا ۷۸ عددی در زیر پوست قرار میدهند. در خیلی از موارد کمی پس از تخمریزی روی میوه تغییر رنگ مشاهده میشود و این علامت در میوههای نارس مشخص تر است در اثر تغذیه لاروها و فعل و انفعالاتی که در میوه انجام میگیرد معمولاً در محل فعالیت لاروها یک نوع لهیدگی میشود و اصولاً این میوه ها زودتر رسند. مگس مدیترانه ای چند نسلی است و در شرایط مساعد میتواند در تمام طول سال زاد و ولد نماید در کشور ما تا این تاریخ اغلب در اواخر تابستان مشاهده شده است مگس میوه پس از خروج از شفیره در سطح خاک ظاهر و به فاصله کوتاه حرکت نموده و پرواز میکند در ابتدا از شیره گلها و میوه . ها تغذیه و به فاصله ۵۱ روز جفتگیری میکند جفتگیری معمولاً تا ۲ الی ۴ ساعت بطول می ا انجامد مگس ماده معمولاً در سطح زیرین میوه ها کند و میوههای رسیده و شیرین و پوست نازک را بیشتر ترجیح می دهد مگس ماده قبل تخمریزی می از تخمریزی کمی روی میوه راه رفته و با انتخاب نقطه مناسب و نرم در پوست میوه تخمریزط می هنگام تخمریزی نوک بالهایش را به سطح میوه متصل و با حرکات شکم تخمریزش را عمود بر سطح میوه قرار میدهد و به فاصله ۱۰-۲۰ دقیقه تخمریزش را در پوست میوه فرو می کند ۵ دقیقه بدون حرکت میماند و ۱-۳۰ عدد تخم در گوشت میوه قرار میدهد. در خاتمه تخمریزی مگس در اطراف سوراخ تخمگذاری شده گردش میکند و چنانچه مگس دیگری به او نزدیک شود با حرکات سر و بالهایش مگس مهاجم را دور کرده و دوباره به سطح میوه تخمگذاری شده بر می گردد و به کمک پالیهای خرطوم جای نیش تخمریزش را یافته و از شیره خارج شده تغذیه و مجدداً در همان نقطه تخم میگذارد و چنانچه به هنگام تخمگذاری مگس ماده دیگری به او نزدیک شود عکس العملی نشان نخواهد داد جای نیش مگس روی میوه بلافاصله بعد از تخمریزی مشخص نیست ولی پس از مدت کوتاهی قهوه ای و تیره می.شود عمق سوراخ تخمریزی شده در میوه هلو تا ۲ میلیمتر می رسد. جای نیش مگس در سطح میوه هلو و پرتقال معمولاً با خروج شیره نباتی مسدود و کمی برجسته به نظر میرسد و در مواردی که سوراخ جای نیش برای مدت چند ساعت باز باشد مگسهای ماده دیگری ممکن است در همان سوراخ تخمریزی نمایند و بدین وسیله تعداد تخم مگس در گوشت میوه افزوده خواهد شد مگس میوه معمولاً در پشت برگ یا سطح زیرین میوه استراحت می کند و در صورتی که ناراحت شود پرواز میکند پرواز مگس کوتاه است و اغلب در سطح میوه مجاور می نشیند و در مینشیند صورت وزش باد شدید ممکن است تا مسافت حداکثر ۲/۵ کیلومتر دورتر رود مگس ماده روزانه 1-30 عدد تخم میگذارد . میانگین تخمریزی یک مگس در دفعات مختلف تا ۳۰۰ عدد و حداکثر به ۱۰۰۰ عدد می رسد در نواحی معتدله میانگین تخمریزی یک مگس ماده ۱۰۰ عدد است.

روش های کنترل

الف زراعی: در شرایط کشور ما باید نهایت کوشش به عمل آید تا از ورود میوه های آلوده به کشور جلوگیری شود در صورتی که وارد کردن میوهها از خارج لازم تشخیص داده شود باید با قرار دان این میوه ها به مدت حداقل ۱۵ روز در سردخانههایی که حرارت آنها ۵ درجه سانتیگراد تجاوز نمی کند از پاک شدن میوهها نسبت به این آفت اطمینان حاصل نمود.

ب شیمیایی: ضد عفونی انبارهای میوه با گاز اتیلن دی بروماید و نیتروژن تری کلراید به نسبت ۱۵۰ گرم در ۳۳ متر مکعب حجم انبار به مدت ۶ ساعت نتیجه مطلوب می.دهد مشروط بر اینکه میزان دما حدود ۲۰-۲۱ درجه سانتیگراد باشد. سمپاشی درختان با سوسپانسیون ۲ در هزار دبیترکس یا گوزاتیون قبل از رسیدن میوهها حداقل دو بار به فاصله ۱۵ روز با رعایت دوره کارنس در کنترل آن مؤثر است. همچنین میتوان از طعمه مسموم مرکب از پروتئین هیدرولیزه ۳۵۰ گرم و مالاتیون یا دیترکس (۲۰۰) گرم) و آب ۵۰۰ لیتر ) استفاده کرد. این مقدار طعمه برای حدود نیم هکتار از باغ کافی است.