Ephydra afghanica Dahl

مگس Ephydra afghanica در گروه ریپاریا قرار دارد. این حشره به مگس های آب شور معروف است؛ چون اغلب در سواحل باتلاقهای شور و قلیایی و اطراف چشمه های آب گرم و آب معدنی بطور فراوان یافت می شود این آفت اولین بار در ایران توسط دامادزاده در سال ١٣٦٢ گزارش شده است ،دامادزاده (١٣٦٥ البته قبل از این در سال ۱۳۵۰ مستوفی پور از روی ریشه خزانههای برنج ،آمل مگسهایی را جمع آوری و آیت الهی (۱۹۷۱) جنس آن را Ephydra تشخیص داده بود و بالاخره ويرت گونه آن را E.near riparia مشخص کرد البته احتمال دارد گونه موجود در شمال متفاوت از گونه اصفهان باشد دامادزاده و همکاران ۱۳۷۰ به هر حال شکل ژنیتالیای این گونه در شکل ۳-۱۷ نشان داده شده است. این حشره در حال حاضر در مزارع برنج استانهای فارس و اصفهان وجود دارد دامادزاده و همکاران (۱۳۷۰)

شکل شناسی

حشره کامل مگس متوسطی است (شکل ٣-١٥) به طول ٤ میلیمتر سر عریض چشمهای مرکب کوچک و به رنگ قهوه ای تیره و روی بدن را گرد خاکستری رنگ پوشانده است وسط پیشانی براق و معمولاً دارای یک جفت موی زبر صلیب مانند در نزدیکی لبه کناری است. موی شاخک کرکدار و بند سوم فاقد موی طویل بیرونی میباشد سپرچه در امتداد محور میانی به رنگ آبی متمایل به سبز متالیک براق .است پاها بجز در قسمت پیشران پاهای میانی و عقبی که خاکستری است بقیه زرد رنگ میباشند پنجهها بطرف مفصل هر بند تیره رنگ میشود و پنجه انتهایی مجهز به یک جفت ناخن ،دراز مستقيم و فاقد بالشتک بین ناخنها است (نارچوک (۱۹۸۹) رگبالها زرد ،رنگ شکم قهوه ای و خاکستری و پنجمین حلقه پشتی شکم در نرها ۲/۵ برابر حلقه گوشه جلویی زیری آن تشکیل برآمدگی اسکاروتینی را می دهد. در نرها سور استيلى (لبه ثانويه ) بسیار کشیده استوانه ای و نسبتاً مضرس است دامادزاده و حسن پور، 1370)

تخم ها

تخمها بيضوي سطح آن مشبک و تقریباً یک میلیمتر طول دارد دامادزاده و حسن پور، 1370)

لارو

لاروها تقریبا استوانه ای شکل ٣-١٦) سر و بند اول قفس سينه قابل جمع شدن در یکدیگر بوده قفس سینه باریک شده و قسمت انتهایی بدن بعد از سوراخ مخرجی نیز به یک لوله یا غلاف هوایی استوانه ای یا سیفون منتهی میشود که در انتها دو شاخه شده و در نوک آنها در اطراف حفره مرکزی تارهای داخل شونده تنفسی قرار دارد در این قسمت چهار موی پره دار نیز وجود دارد.

پاهای شکمی به تعداد هشت جفت و در سطح هر کدام ۲۰-۲ ردیف قلاب و هر ردیف از ٤ تا ٥ قلاب تشکیل شده است. آخرین جفت پاهای شکمی کلفت تر و قلابهای روی آنها مقابل قلابهای بند قبلی قرار گرفته است. طول لارو سن یک ۱/۲۲۱ سن دو ١/٢-٤ و سن سه ٤-١٢ میلیمتر است (دامادزاده و حسن پور (۱۳۷۰)

شفیره

شفیره،ها قهوهای رنگ و صفحه پشتی قفس سینه دارای لبه مشخصی است که در موقع خروج شفیره شکاف برداشته و باز می.شود قسمت دم کم و بیش کوتاهتر و ضخیم تر از این باشد، دو جفت قلاب شکمی انتهایی سبب آویزان و ثابت شدن شفیره ها به ریشه برنج می شود.  دامادزاده و حسن پور (۱۳۷۰)

زیست شناسی

این حشره زمستان را به صورت تخمهای مقاوم به خشکی در داخل خاک مزارع برنج به سر می برد. این حشره در شرایط آب و هوایی لنجان کمتر از ٤ نسل در سال دارد زمان ظهور حشرات کامل هر نسل به ترتیب اوایل خرداد اواخر خرداد اواخر تیرماه و اواسط مرداد ماه می باشد و با توجه به زمان نشاء کاری ۱ تا ۲ نسل از زندگی حشره در خزانه و بقیه در زمین اصلی طی می.شود مدت زمان ظهور حشرات کامل تا ظهور شفیره در روستای آب نیل و مهرگان لنجان بین ۱۳ تا ۱۹ روز طول می.کشد. لاروها با استفاده از پاهای شکمی به توده ریشه برنج و حتی توده جلبکها چسبیده و از آنها تغذیه می.کنند در شرایط آزمایشگاه در دمای ۲۸ درجه سانتیگراد دوره رشد جنینی تخم ۱-۲ روز دورههای لاروی سنین ،یک دو و سه بترتيب ٣-٤ ٢-٣ و ٤-٥ روز و دوره شفیرگی ٥-٧ روز بوده است دوره زندگی از تخم تا ظهور حشرات کامل ١٦-١٩ روز طول میکشد که این دوره با تغییرات جمعیت حشرات کامل در مزرعه تقریباً مطابقت دارد دوره زندگی هر نسل ۲۰ تا ۳۰ روز طول میکشد دامادزاده و حسن پور ( ۱۳۷۰

کنترل

دامادزاده و همکاران (۱۳۷۰) اولین بار شفیرههای پارازیته شده این مگس را در مزارع برنج مشاهده کردند بررسیهای آزمایشگاهی آنها روی شفیرههای پارازیته شده نشان داد که عامل پارازیتوئید زنبوری از خانواده Pteromalidae بنام Urolepis sp می باشد. در اروپا Umaritime وجود دارد که پارازیتوئید مگس Ephydra است که با گونه موجود در ایران تفاوت دارد. زنبور مذکور ٥٠-٥- درصد شفیرههای مگس خزانه برنج را پارازیته کرده بود.