Oscinella frit L

مناطق انتشار

این حشره یکی از آفات گندم در اروپا به خصوص در نواحی شمال این قاره با بارندگی تابستانی است در کشورهای حوزه مدیترانه مانند اسپانیا ،ایتالیا ،پرتقال مصر و اسرائیل نیز انتشار دارد ولی خسارت زیادی ایجاد نمی کند. در ایران مگس گندم در ورامین (بهداد (۱۳۷۱) همدان کردستان و کرمانشاه نیز انتشار دارد.

شکل شناسی

حشره کامل

حشره کامل این آفت، مگس خیلی کوچکی به اندازه ۱/۵ میلیمتر و به رنگ عمومی سیاه است. سر دارای یک جفت چشم مرکب بزرگ است. پیشانی سیاه براق و در قاعده دارای سه عدد چشم ساده است . شاخکها کوتاه ،مودار سیاه و متشکل از ۳ بند که بند اول نامشخص است. خرطوم کوتاه و پالپهای آروارهای سیاه مایل به قهوه ای یا سیاه هستند. سر تقریباً چهارگوش گرد است؛ به طوری که طول و عرض آن با یکدیگر برابرند. قفس سینه سیاه براق و در انتها اندکی برآمده و پوشیده از مواست. شكم متشكل از پنج حلقه و مجهز به مو است. رنگ قسمت پشتی شکم سیاه براق و در ناحیه شکمی سیاه مات می باشد. پاها به رنگ سیاه، بالها شفاف، اندکی دودی و پوشیده از موهای بسیار ریز هستند.

تخم

تخم این حشره سفید ،رنگ براق و طول آن ۷۰ میلیمتر است.

لارو

رنگ لارو سبز متمایل به سفید به طول ۴-۵ میلیمتر، با سر باریک ،قسمت انتهای بدن نسبتاً تخت و دارای دو برجستگی است که روی آنها منافذ تنفسی لارو قرار دارند . لارو دارای دو شاخک کوتاه استوانه ای است که انتهای آنها به یک بند بیضی شکل ختم می شود.

شفیره

اندازه شفیره ها حدود ۳-۳ ميليمتر و رنگ قهوه ای می باشد.

خسارت

این آفت میزبان های متعددی دارد؛ میزبانهای اولیه یا مرجح این آفت گندم و جو هستند ولی يولاف، ذرت و چاودار میزبانهای ثانویه این آفت می باشد( کلینکوسکی، ۱۹۷۴). در اوایل بهار حشرات ماده ظاهر و سپس جفتگیری می کنند و تخم های خود را روی پهنک برگ قرار می دهد. تخم ها پس از چند روز تفریخ می شود. لاروهای سن یک به داخل نسج برگ نفوذ نموده و از شیره گیاهی تغذیه و اختلالاتی در رشد عادی بوته ها ایجاد می کند. نسل دوم آفت که همزمان با تشکیل خوشه ها ظاهر می شود، به خوشه و دانه های نرم حمله کرده و باعث پژمردگی و مرگ آن میگردد؛ چنانچه آفت دیرتر حمله کند، تعداد کمتری از دانه های خوشه صدمه می بینند ولی زیاد قابل توجه نیست. ریونی (۱۹۶۲). لاروها علاوه بر تغذیه از جوانه مرکزی بوته ها مواد سمی نیز از خود ترشح کرده و جوانه ها را از بین می برد و این کار باعث می شود که بوته جوانه های جانبی ایجاد نماید و در نتیجه باعث پرپشت شدن بوته ها شده ولی رشد طولی آنها به شدت کاهش می یابد ،دواچی (۱۳۳۳)

زیست شناسی

این حشره زمستان را به صورت لارو سپری می کند در اوایل بهار لاروهای زمستان گذران تبدیل به شفیره شده و حشرات کامل از اوایل تا اواسط بهار ظاهر می شوند و بیشتر در ساعات گرم روز پرواز می کنند. حشرات ماده ۷-۱۰ روز بعد جفتگیری کرده و تخمهای خود را در جوانه مرکزی گندم قرار می دهد. مواد موجود در جوانه ها که ارزش غذایی بسیاری دارند رشد سریع لاروها را سبب می شوند. جوانه های مبتلا زرد رنگ شده و روی هر بوته ممکن است ۳-۵ عدد لارو هم دیده شود لاروها در اواسط اردیبهشت تا خرداد ماه در داخل نسوج برگ های انتهایی تبدیل به شفیره می شوند. دوره لاروی ۲-۳ هفته و دوره شفیرگی ۲ هفته طول می کشد. لاروهای جوان نسل دوم خود را به دانه های شیری گندم که در حال تشکیل هستند رسانیده و از آنها تغذیه می نمایند. این حشره ممکن است تا ۳ نسل در سال داشته باشد. مگس گندم می تواند در مواقعی از سال که گندم وجود ندارد روی علفهای هرزی مانند Poa و Agropyron فعالیت نماید. آستانه رشد این حشره ۱۶ درجه سانتیگراد است و تخمها در برابر خشکی حساس می باشد و شاید علت اینکه این آفت در نواحی مدیترانه ای نسبتاً کم شیوع دارد همین باشد. (کریمی (۱۳۵۳)

روشهای کنترل

الف – زراعی

هراکش نمودن مزارع: از آنجایی که زراعت های کرپه بیش از مزارع هراکش یا دیر کاشت مورد حمله این آفت قرار میگیرند، لذا وقتی مزارع زودتر کاشته شده باشند قدرت ترمیم گیاه در موقع حمله آفت بالا بوده و گیاه میتواند در برابر خسارت آفت تحمل بیشتری از خود نشان دهد.(دواچی (۱۳۳۳)

ب شیمیایی

مبارزه ای که بر علیه سنهای مادر صورت میگیرد تا حدودی روی این آفت نیز مؤثر است.