Heliothis zea Boddie

Heliothis obsoleta F

لاروهای این آفت، به طور اتفاقی از برگ ها، درون قیف ها یا گل آذین های نر تغذیه می کنند، اما تغذیه اصلی آنها از کاکل و دانه های ذرت انتهای بلال است. لاروها بلافاصله پس از ظهور می کنند که علاوه بر خسارت مستقیم می توانند باعث آلودگی های ناشی از ورود پاتوژنها به داخل اندام های مورد تغذیه شده و خسارت غیر مستقیم را نیز سبب گردند. این آفت میزبانهای زیادی داشته و گیاهان مختلف زراعی از جمله ذرت ،پنبه ،نخود، لوبیا و سورا را در مناطق مختلف کشور مورد حمله قرار می دهد.

مناطق انتشار

این حشره در شمال آمریکا به استثنای کانادا و آلاسکا و در شرق آمریکا (کاپینرا، ۲۰۰۴)، و در ایران در مناطق شمالی و مرکزی کشور انتشار دارد .(اسماعیلی و همکاران (۱۳۷۲)

گیاهان میزبان

این آفت دارای میزبانهای زیادی از جمله گوجه فرنگی، سورگوم، پنبه، آسپاراگوس، کلم، نخود فرنگی، نخود ،خیار ،کاهو ،هندوانه ،خربزه ، سیب زمینی، اسفناج و بامیه می باشد. (کاپینرا، ۲۰۰۴)

شکل شناسی

حشره کامل

حشره کامل به طول ۲۰۱۲ میلیمتر و عرض بدن با بال های باز ۳۰ ۴۰ میلیمتر می باشد. رنگ بال های جلویی زرد خاکستری، زرد مایل به سبز و یا زرد مایل به صورتی بوده و روی هر بال یک لکه کوچک گرد به رنگ سیاه و یک لکه لوبیایی تیره رنگ وجود دارد. انتهای بال های جلویی نیز دارای نوارهای تیره موج دار می باشد. بال های عقبی سفید مایل به زرد بوده و روی لبه خارجی آنها نوار پهن تیره رنگی قرار گرفته است. شاخک ها نیز وش و طویل می باشند.

تخم

تخم ها گرد و پهن و به قطر ۰/۵-۰/۶ میلیمتر می باشند که رنگ آنها در ابتدا زرد است ولی سپس به رنگ سبز متمایل به زرد تغییر می یابند.

لارو

لاروها طيف رنگی داشته و به رنگ های مختلف از جمله سبز روشن تا سبز مایل به قهوه ای تیره دیده می شوند. طول لارو کامل ۳۵ -۴۰ میلیمتر بوده و دارای ۴ نوار تیره رنگ در پشت می باشد که دو نوار وسطی به وسیله یک خط باریک از هم جدا می گردند. روی هر یک از حلقه های شکم در سطح پشتی چهار نقطه وجود دارد که به صورت ذوزنقه آرایش یافته اند و هر کدام از آنها به یک مو منتهی می شود .متوسط عرض کپسول سر ٠/٢٩، ٠/٢٧، ٠٠١٧٧ ۱/۳، ۲/۱۲ و ۳/۱ به ترتيب سن یک تا ۶ لاروی می باشد. ( کاپیتر ۲۰۰۴

شفیره

شفیره بیضی شکل، به رنگ قهوه ای روشن تا قهوه ای تیره و به طول ۱۷-۲۲ و قطر ۵/۵ میلیمتر است که در انتها دارای دو موی بلند می باشد. دوره شفیرگی ۵-۱۰ و متوسط ۱۳ روز به طول می انجامد .(کاپینر (۲۰۰۴)

خسارت

لاروهای جوان در ابتدا از برگ ها و کاکل بلال تغذيه مي کنند ؛ولی در سنین بالاتر قسمت انتهایی بلال را مورد حمله قرار داده و در لابلای کاکل ذرت به فعالیت می پردازند. تغذیه لاروها از بلال قبل از سفت شدن دانه ها صورت می گیرد.

زیست شناسی

این آفت، زمستان را به صورت شفیره در عمق ۵ – ۱۰ سانتيمترى داخل خاک بهارمی گذراند. در بهار زمانی که دمای متوسط شبانه روز به ۱۸-۲۰ درجه سانتیگراد برسد، پروانه ها به تدریج ظاهر می گردند. فعالیت پروانه ها در هنگام شب بوده و روزها را در زیر بوته ها و پناهگاه ها بسر می برند. دوره تخم ریزی طولانی بوده و گاهی تا دو هفته طول می کشد و تعداد تخم تولیدی هر حشره ماده به ۵۰۰-۳۰۰۰ عدد می رسد. تخم ها به صورت انفرادی روی موها، ریشکهای بلال، کاکل، برگهای میزبان و یا علفهای هرز گذارده می شوند. دوره تفریخ تخم ها در شرایط مساعد ۴-۳ روز است. لاروها پس از رشد کامل در خاک تبدیل به شفیره می شوند که طول دوره شفیرگی ۲۰-۲۵ روز است این آفت در سال ۲-۳ نسل دارد جمعیت این آفت همه ساله به یک اندازه نبوده و میزان خسارت آن نیز در سالهای مختلف، متفاوت است. مدت زمان رشد لاروی در دمای ۲۵ درجه سانتیگراد ،۲۳/۷ ،۱۲/۸۰ ۱۲/۲۰، ۲/۲۰، ۲/۴ و ۲/۹ روز به ترتیب در سنین -۱-۶ لاروی بوده است. (باتلر، ۱۹۷۶)

روش های کنترل

الف- زراعی

اجرای عملیات زراعی زمستانه برای نابود کردن شفیره ها در خاک پس از برداشت شامل شخم ،دیسک و یخ آب زمستانه در تقلیل جمعیت این آفت مؤثر می باشد.

ب بیولوژیکی

این آفت دارای دشمنان طبیعی متنوعی است. در بین آنها زنبورهای تریکوگراما بویژه گونه Trichogramma brassicae با پارازیته کردن تخم های آفت جمعیت آن مؤثر باشد، همچنین پارازیت هایی نظیر زنبور . Habrobracon Apanteles و Cheonus spp از دشمنان طبیعی فعال این آفت هستند. از سنها نیز orius sp از شکارچی های فعال این آفت می باشد. لذا با حمایت از این دشمنان طبیعی، ازدیاد و رهاسازی برنامه ریزی شده آنها می توان تراکم آفت را کاهش داد.

ج – شیمیایی

چنانچه کنترل شیمیایی لازم باشد، باید قبل از ورود لاروها به داخل بلال انجام گیرد.