آفات و بیماری‌های گیاهی در طول دوران زندگی بشر باعث هدر رفتن منابع بسیاری شده‌اند. به طوری که در برخی موارد صد در صد محصول را از بین برده اند. از جمله عوامل خسارت زا در مرکبات آفات، بیماری‌ها و علف‌های هرز هستند. کنه قرمز مرکبات یکی از آفات مهم مرکبات در شمال ایران می‌باشد. جمعیت زیاد این آفت باعث تعویق در رشد، کاهش عملکرد و ریزش برگهای درختان می‌شود. کنه قرمز یا کنه تار عنکبوتی، حشرات بسیار ریز قرمز رنگ هستند که به عنوان یکی از آفات مهم در شمال کشور مطرح است. و از آفات غیر مستقیم است که با تغذیه از برگ باعث از بین بردن کلروفیل و کاهش فتوسنتز و در نهایت کاهش رشد درختان مرکبات و عملکرد محصول می‌شود.

آفت کنه قرمز چیست؟

در ایران از نظر خسارت زایی ابتدا کنه قرمز Panonychus citri و سپس کنه زنگاری مرکبات قرار دارند. این آفت به شاخه ها، برگها و میوه ها خسارت وارد می‌کند. علائم آفت کنه قرمز به صورت لکه های کوچک خاکستری یا نقره ای به صورت نقطه نقطه است. که باعث کاهش فتوسنتز و افزایش تعرق می‌شود. در صورت هجوم شدید منجر به نکروز و ریزش برگ‌ها قبل از موعد و سرخشکیدگی ساقه و کاهش توان یا ضعف درختان می‌شود. در اثر حمله این آفت پوست انواع میوه نقره ای و بد رنگ می‌شود.

میزبان‌های آفت کنه قرمز

علاوه بر مرکبات گیاهانی مانند کرچک، سنجد، برگ بو، رز، بادام، گلابی، سیب، سانسوریا و برخی از گراس ها میزبان های این آفت هستند.  کنه قرمز مرکبات از آفات جدی و خطرناک مرکبات در تمام دنیا شناخته شده است. در بزاق این آفت سموم تحریک کننده رشد وجود دارد که باعث ایجاد علائم خسارت می‌شود. این افت از برگ تغذیه کرده که باعث کاهش عملکرد می‌شود. کنه قرمز مرکبات در اثر تغذیه از شیره برگ، میوه و شاخه های سبز به ارقام مختلف مرکبات خسارت وارد کرده. و خسارت آن بر روی میوه ها بیشتر است. خسارت آن به صورت کم رنگ شدن رنگ پوست میوه و برگ دیده می‌شود.

کنه قرمز مرکبات

کنه های قرمز ماده بالغ مرکبات بیضی شکل ، کروی شکل و مشخصاً قرمز هستند. این کنه ها از برگ ها، میوه ها و شاخه های سبز همه انواع مرکبات تغذیه می کنند. هجوم برگها معمولاً بیشتر از مواردی است. که روی میوه وجود دارد. کنه قرمز مرکبات تارهای کمی روی گیاه ایجاد می کند یا هیچ گونه تاری ندارد.

خسارت کنه قرمز اروپایی

کنه قرمز اروپایی با تشکیل تار روی شاخ و برگ گیاه ، تغذیه از بافت گیاه و مکیدن شیره گیاه باعث آسیب به گیاه می شود. کنه های عنکبوتی قرمز کوچک به سختی در زیر برگ ها قابل تشخیص هستند. علائم گوناگون کنه عنکبوت قرمز ، لکه های زرد یا قهوه ای روی برگها ، تشکیل تار و رشد ضعیف گیاه است.

اگر برگها توسط کنه آسیب ببینند ممکن است با کوچکترین بادی ریزش کنند. آلوده شدن درختان با تراکم بالای این آفت و ایجاد تنش خشکی مثل بادهای خشک و کم بودن رطوبت خاک، باعث ریزش برگها، میوه و سرخشکیدگی شاخه های جوان می‌شود. این شرایط خشک اغلب در پاییز، اوایل زمستان و بهار اتفاق می‌افتد. رزش برگها از قسمت های بالای درختان آلوده به این آفت شروع می‌شود.

آفت کنه قرمز زمستان های سرد را به صورت تخم در روی سرشاخه ها می‌گذراند و در زمستان های ملایم می‌تواند در مراحل مختلف زندگی از تخم، لارو و پوره روی برگها وجود داشته باشد. هر کنه ماده در روز ۱ تا ۳ عدد و در طول زندگی خود بین ۲۰ تا ۵۰ عدد تخم می‌گذارد. مدت تخم ریزی آن بین ۲ تا ۳ هفته طول می‌کشد. طول دوره جنینی در دمای ۲۵ درجه سانتی گراد ۶ روز و در دمای ۳۰ درجه سانتی گراد ۵ روز خواهد بود.

این کنه در شمال کشور ۱۹ نسل دارد و کوتاه ترین نسل آن مربوط به تابستان است به مدت ۹ روز و بلند ترین نسل آن در زمستان به مدت ۵۰ روز است. بهار وپاییز مناسب ترین فصل برای فعالیت کنه قرمز مرکبات است. جمعیت آن در بهار، اواخر تابستان و سرمای زمستان مقاومت زیادی ندارد و اکثر پوره هاو افراد کامل از بین می‌روند.

نحوه انتشار آفت کنه قرمز مرکبات

کنه قرمز مرکبات بوسیله باد و ادوات کشاورزی قابل انتشار است. معمولا درجه حرارت های بالا ورطوبت نسبی کم باعث رشد جمعیت این نوع کنه می‌شود. و رطوبت بالا باعث افزایش دشمنان طبیعی این آفت مانند قارچ ها شده و در نتیجه کاهش جمعیت آفت می‌شود. در دماهای بالاتر از ۴۰ درجه سانتی گراد هم جمعیت آفت کم می‌شود. بارندگی های پی در پی و شدید باعث کاهش چشمگیر این آفت می‌شود. در شمال کشور از اواسط بهار تا اواسط پاییز ماسب ترین شرایط برای طغیان احتمالی آفت است.

کنترل بیولوژیک آفت کنه قرمز

سطح اقتصادی آفت تراکمی از جمعیت آفت است که برای کشاورز باعث زیان اقتصادی می‌شود.

استفاده از روش های بیولوژیک یک راهکار برای کنترل آفت کنه قرمز است. استفاده از برخی حشرات مانند کفشدوزک Stethorus و کنه شکارگر A. longisetus از فراوان ترین دشمنان طبیعی در جمعیت بالای کنه قرمز مرکبات هستند. البته استفاده از کفشدوزک نسبت به کنه ها موثر تر است.