Schizaphis graminum Rondani

شته معمولی یا شته سبز گندم علاوه بر گندم به جو ،برنج ،ارزن ،چاودار، یولاف، انواع سورگوم ،ذرت، برنج و گندمیان وحشی حمله می نماید و از برگ ها و خوشه های سبز میزبان خود تغذیه می نماید (فرحبخش، ١٣٤٠؛ حجت، ۱۳۶۲ ،بهداد ۱۳۷۱ ،میر،مؤیدی (۱۳۸۲). این آفت در مزارع گندم آبی در مرحله ظهور خوشه ها بیشتر دیده می شود.

مناطق انتشار

این حشره پراکنش گسترده ای داشته و در اکثر نقاط جهان انتشار دارد. زیستگاه اصلی آن اروپا بوده و از آنجا به دیگر کشورها گسترش یافته است. در حال حاضر در سراسر قاره آمریکا، منطقه سیبری، آفریقای جنوبی، کشورهای مدیترانه و بالاخره در ایران یافت می شود و تا کنون ازاكثر مزارع گندم استان های همدان ،اصفهان کرمان و اطراف تهران جمع آوری و گزارش شده است. ( بهداد ،۱۳۷۱)

شکل شناسی

حشره ماده بی بال این گونه به رنگ سبز یا سبز متمایل به زرد با چشمهای قرمز رنگ است شاخکها تیره اند، به استثنای سه بند قاعده ای که روشن تر می باشد. دم و كورنيكولها ابتدا كم رنگ ولی سپس تیره می شوند. طول بدن ۲-۲/۳ میلیمتر و طول شاخکها کمی کمی بیشتر از نصف طول بدن حشره و ٦ بندی است. کورنیکولها به خوبی رشد کرده و طول آنها در حدود طول بند چهارم شاخک حشره (0/3 میلیمتر) و ١-۱/٥ برابر طول دم است. ذم شته مخروطی و کورنیکولها استوانه ای شکل است. شته های ماده بالدار از نظر اندازه و شكل شبیه شته های بی بال است اما سر و سینه آن تیره تر، کورنیکول ها و شاخک ها کوتاهتر و طول آنها در حدود سه چهارم طول بدن شته است.(ریونی (۱۹۹۲) بالهای جلویی این شته از نظر رگ بندی کاملاً مشخص است بدین معنی که رگ وسطی فقط یک مرتبه منشعب شده و دوشاخه است. در صورتی که در شته های جنس Aphis دو مرتبه منشعب می شود. دو جفت مو در طرفین دم و یکی در پشت آن قرار دارد .

خسارت

این آفت پس از استقرار در لابلای سنبلچه های بوته های گندم و تغذیه از شیره گیاهی برگ ها، پیچیدگی برگ ها ،غیر طبیعی شدن، توقف رشد و ضعیف شدن بوته ها را سبب می شود. آلودگی های شدید بوته ها ممکن است موجب از بین رفتن کلی محصول بشود. چون فعالیت شته ها در لابلای برگ ها و غلاف بوده و از دید زارع دور می ماند، گاهی کشاورز علایم خسارت را به حساب سرما زدگی و غیره می گذارد. خسارت این شته در ایران تا ۲۰ درصد ( بهداد ،۱۳۷۱) در آمریکا تا ۲۵ درصد، در آفریقای جنوبی بیش از ۲۵ درصد و در دنیا بطور کلی ۳ درصد تعیین گردیده است. (ریونی ،۱۹۶۲) این حشره قادر به انتقال ویروس کوتولگی زرد جو، ویروس قرمزی برگ ارزن، ویروس موزائیک نیشکر و ویروس کوتولگی ذرت است. بلک من و ایستاپ 2000

زیست شناسی

این آفت زمستان را به صورت تخم روی علفهای هرز خانواده گندمیان و یا روی گندم های پائیزه می گذراند. اوائل بهار شته مؤسس از تخم خارج شده و پس از چند روز تغذیه زاد و ولد خود را بصورت بکرزایی شروع می کند. نشو و نمای این شته ها با سرعت زیاد صورت می گیرد زمان لازم برای بلوغ پوره ها از بدو تولد تا بالغ در دمای ٢٤ درجه سانتیگراد ۷ روز و در حرارت کمتر ۲ تا ۳ هفته طول می کشد. هر شته ماده در طول عمر خود ٥٠-٦٠ عدد نوزاد تولید می کند بدين ترتيب در طول یک فصل زراعی می تواند 15- 20نسل ایجاد نماید. (دواچی (۱۳۳۳)

دواچی تعداد پوره ای را که این حشره در طول عمر خود ایجاد می نماید ۸۰-۹۰ عدد ذکر نموده است. در پایان فصل زراعی مجدداً شته های نر و ماده بوجود آمده و پس از جفتگیری در روی گندمیان تخمریزی می کنند. تخم ها ابتدا سبز و سپس به رنگ تیره و سیاه براق در می آیند. در بهار سال بعد این تخم ها پس از مساعد شدن درجه حرارت محیط تفریخ می شوند.

فرم جنسی آن از مناطق سرد آمریکا از روی Poa pratensis جمع آوری شده است.( بلک من و ایستاپ، 2000)